Sąd Najwyższy wydając w dniu 16 grudnia 2019 roku uchwałę w składzie 7 sędziów potwierdził, że ".....Z dniem ogłoszenia upadłości małżonka, nieprowadzącego działalności gospodarczej (art. 491[1] i nast. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe, jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 498 ze zm.), pozostającego w ustroju wspólności majątkowej, między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa, a majątek wspólny, którego podział nie jest dopuszczalny, wchodzi do masy upadłości.......".
Uchwała Sądu jest odpowiedzią na pytanie zadane przez Sąd Rejonowy w następujący sposób: "Czy odpowiednie stosowanie przepisów art. 124 ust. 1 w zw. z art. 4912ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. -Prawo upadłościowe, w odniesieniu do postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oznacza, iż z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków, jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, cały majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny?"
W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że zgodnie z art. 124 ust. 1 p.u., z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, o której mowa wart. 53 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. -Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682). Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Małżonek upadłego może jednak dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi.
Ochrona małżonka upadłego przedsiębiorcy przejawia się tym, że może on zgłosić do masy upadłości wierzytelność z tytułu udziału w majątku w wspólnym(art.124 ust. 3 p.u.). Co do zasady udziały te są równe (art. 43 § 1 k.r.o.), wobec czego zgłoszona przez małżonka wierzytelność powinna odpowiadać połowie wartości majątku wspólnego.
Jak podkreślił Sąd najwyższy nie jest jednak wykluczona możliwość domagania się przez małżonka w zgłoszeniu wierzytelności ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym i zgłoszenia wierzytelności w wyższej wysokości niż połowa majątku wspólnego; zezwala na to art. 43 § 2 i 3 k.r.o.
Pamiętać należy, że w takich sytuacjach wobec braku szczególnego uregulowania co do kategorii zaspokajania wierzytelności z tytułu udziału w majątku wspólnym przyjąć należy, że wierzytelności (małżonka) z tego tytułu zaspokajane są w kategorii drugiej (art. 342 ust. 1 pkt 4p.u.).
