Zakończyć stosunek pracy z pracownikiem zatrudnionym na czas nieokreślony nie jest sprawą prostą. Przekonali się o tym ci z pracodawców, którzy zostali zmuszeni byli walczyć z pracownikami przed sądem.
Z drugiej strony, czy pracownik może uzyskać odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę, które zrównoważy poniesioną szkodę w postaci utraconego zarobku? Utrata zarobku to przecież utrata środków na utrzymanie siebie i rodziny.
Czy istnieją zasady, które mogą w sposób prosty pogodzić tak odmienne zapatrywania, tak odmienne interesy?

W pierwszej kolejności pracodawca musi pamiętać, że aby wypowiedzieć umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, musi wręczyć pracownikowi wypowiedzenie w formie pisemnej. To jeszcze nie wszystko. Wypowiedzenie musi zawierać wskazanie przyczyny uzasadniające  stanowisko pracodawcy. W razie sporu sąd powszechny będzie badał czy wypowiedzenie jest prawdziwe i zasadne.

Pracownik zawsze ma prawo do zakwestionowania otrzymanego wypowiedzenia i  twierdzenia, że jest ono niezasadne lub nieprawdziwe. W toku sprawy sądowej pracownik może żądać orzeczenia o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Wkraczamy tu w kwestię ryzyka pracodawcy, który dokonując wypowiedzenia umowy o pracę musi liczyć się z tym, że w razie niekorzystnego rozstrzygnięcia sądu będzie musiał ponieść finansowe konsekwencje czyli wypłacić odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę lub wypowiedzenie, które zostało dokonane z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.
Pracownik ze swej strony żądając odszkodowania za nieuzasadnione wypowiedzenie lub za wypowiedzenie, które narusza przepisy prawa walczy o uzyskanie rekompensaty za niesłuszne zwolnienie.

W jaki sposób ocenić z jak wysokim odszkodowaniem można się liczyć? Otóż przepisy prawa wprost stanowią, że odszkodowanie, za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy  o pracę albo za dokonanie wypowiedzenia w sposób naruszający przepisy prawa pracy przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Zatem wysokość odszkodowania jest określona widełkowo uwzględniając z jednej strony interesy pracownika a z drugiej strony pracodawcy. Najniższe odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia jakie pracownik otrzymałby w okresie wypowiedzenia, a najwyższe odszkodowanie równe jest  kwocie wynagrodzenia, które pracownik otrzymałby w okresie 3 miesięcy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w sprawie I PK 190/14 takie zasady mają na celu zapobieganie nadmiernemu obciążaniu pracodawców a tym samym ochronę miejsc pracy.

Jednakże nie zawsze odszkodowanie Sąd będzie mógł orzec za niezasadne lub niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę odszkodowanie w maksymalnej wysokości.
Odszkodowanie musi być uzasadnione i adekwatne do okoliczności. Orzekając o wysokości odszkodowania sąd powinien brać pod uwagę najważniejsze elementy stosunku pracy czyli długość okresu zatrudnienia pracownika u pracodawcy, oraz okoliczności towarzyszące zwolnieniu pracownika. Jednakże samo stwierdzenie, że wypowiedzenie było niezasadne lub dokonane w sposób naruszający przepisy prawa pracy nie uzasadnia przyznania odszkodowania w najwyższej możliwej wysokości.

Radca prawny Mariusz Bialic
Stan prawny na dzień 2015.10.05